Tết Losar Tây Tạng: Hành Trình Thanh Tẩy Của Đức Tin

Tết Losar là Tết truyền thống của người Tây Tạng, đánh dấu sự khởi đầu của năm mới âm lịch theo Phật giáo Tây Tạng. Đây là một trong những lễ hội quan trọng nhất, kéo dài nhiều ngày với các nghi lễ phức tạp. Hãy cùng theo chân Tầm Nhìn Việt tìm hiểu dòng chảy văn hóa Losar thiêng liêng này!

Giới thiệu chung về Tết Losar

Losar (tiếng Tạng: Lo là năm, sar là mới) là lễ hội năm mới âm lịch, đồng thời cũng là sự kiện văn hóa, tôn giáo quan trọng nhất của người Tây Tạng. Mặc dù ngày nay, Tết Losar gắn liền với Phật giáo Tây Tạng, nguồn gốc của nó lại bắt nguồn từ thời kỳ tiền Phật giáo với các lễ hội cổ xưa liên quan đến mùa màng, cúng tế các vị thần linh địa phương.

Tết Losar tái hiện một bức tranh văn hoá rực rỡ mang ý nghĩa thanh lọc, tái sinh. Lễ hội là dịp để cộng đồng người Tạng ở khắp mọi nơi gác lại những xui rủi của năm cũ, bày tỏ lòng tôn kính đối với tổ tiên, thần linh, cầu nguyện cho một năm mới tràn đầy an lành.

Nguồn gốc của Tết Losar

Tết Losar trong tâm thức của người Tây Tạng chính là sự kết tinh của lịch sử và tín ngưỡng kéo dài hàng thiên niên kỷ. Nguồn gốc của Losar có thể được truy ngược về tận thời kỳ tiền Phật giáo, gắn liền với Tôn giáo Bon bản địa. Ban đầu, lễ hội này được tổ chức vào mùa đông nhằm thực hiện các nghi thức cúng tế để xua đuổi tà ma, bệnh tật của năm cũ, đồng thời cầu nguyện cho mùa màng bội thu, đôi khi còn được gọi là Sonam-Losar (Năm mới của nhà nông).

Sau này, dưới triều đại các vị vua, đặc biệt là khi Phật giáo du nhập và trở thành quốc giáo (khoảng thế kỷ thứ 7), các nghi lễ truyền thống của Tết Losar đã được Phật giáo hóa. Lễ hội chuyển sang đánh dấu năm mới âm lịch theo lịch Tây Tạng, mang thêm ý nghĩa thanh lọc nghiệp xấu, tích lũy công đức, cầu nguyện cho sự an lành. Chính sự giao thoa này đã tạo nên một Losar đa sắc thái văn hóa như chúng ta thấy ngày nay.

Thời gian diễn ra Tết Losar

Tết Losar Tây Tạng đánh dấu sự khởi đầu của năm mới theo lịch Tây Tạng (thường rơi vào khoảng tháng 2 hoặc tháng 3 Dương lịch). Lễ hội kéo dài tối thiểu ba ngày là dịp để người dân xứ tuyết thanh lọc những điều xui rủi của năm cũ, dọn dẹp nhà cửa, treo cờ nguyện Lungta rực rỡ. Khi ấy, họ sẽ ngồi lại, cùng nhau cầu nguyện cho một năm mới an lành, thịnh vượng với lời chúc quen thuộc: “Losar Tashi Delek!” (Chúc năm mới tốt lành!).

Tết Losar Tây Tạng truyền thống diễn ra như thế nào?

Khoảng một tuần trước Tết Losar, người dân Tây Tạng sẽ dọn dẹp nhà cửa, thanh toán nợ nần và chuẩn bị trang phục mới. Trong khoảnh khắc đêm trước giao thừa (ngày 29 tháng 12 lịch Tạng), họ sẽ ăn súp Guthuk – một loại mì chứa các vật phẩm bói toán ngẫu nhiên, sau đó thực hiện nghi lễ xua đuổi tà ma (thường là đốt lửa hoặc dùng bột làm sạch).

1. Ngày 1: Ngày gia đình sum vầy

Ngày đầu tiên của Tết Losar hoàn toàn dành cho gia đình và các nghi thức dâng cúng. Mọi người thức dậy sớm, mặc trang phục truyền thống đẹp nhất để  thực hiện lễ dâng cúng tại điện thờ. Họ trao nhau lời chúc “Losar Tashi Delek”, cùng nhau thưởng thức bữa sáng ấm cúng. Hộp gỗ Chemar (lúa mạch rang và bơ) được đặt trang trọng trên bàn thờ để cầu mong mùa màng bội thu. Ngày này, người Tạng rất  kiêng kỵ việc quét dọn hoặc đi thăm hỏi bên ngoài để giữ lại may mắn, tài lộc.

2. Ngày 2: Ngày thăm hỏi

Ngày thứ hai thường được gọi là Gyalpo Losar (Ngày vua). Trong ngày này, những chuyến thăm hỏi, tiệc tùng bắt đầu, lời chúc tốt đẹp được trao đi, thắt chặt lại tình làng nghĩa xóm. Mọi người trao nhau Khata (khăn lụa trắng) như một biểu tượng của sự thuần khiết và tôn kính, cùng nhau dùng tiệc, nâng chén, củng cố mối quan hệ xã hội bằng sự chân thành, hân hoan.

3. Ngày 3: Ngày lễ hội tâm linh

Ngày thứ ba là ngày cả cao nguyên Tây Tạng bùng nổ trong năng lượng tâm linh cùng các nghi lễ công khai. Hàng ngàn người dân đổ về các đồi cao để thực hiện nghi thức treo cờ nguyện Lungta rực rỡ. Họ tin rằng gió sẽ mang những lời cầu nguyện của họ bay đi khắp muôn nơi, gieo rắc phước lành. Cùng lúc đó, tại các tu viện, màn trình diễn Vũ điệu Cham (Vũ điệu Thần thánh) bí ẩn được thực hiện. Điệu múa được coi là nghi thức trục xuất những thế lực đen tối của năm cũ, chính thức dọn đường cho ánh sáng thống trị trong suốt năm mới.

Những nghi thức đón Tết Losar của người Tây Tạng

Đối với người dân xứ Tạng, các lễ hội vào dịp này chính là hiện thân của cả một hành trình tái sinh. Xứ sở tuyết trắng dường như bừng tỉnh, quá khứ được thanh tẩy và một năm mới lại bắt đầu:

• Nghi lễ dâng cúng Chemar: Chemar – biểu tượng đẹp nhất của sự đủ đầy trong văn hóa Tạng. Trong ngày đầu năm, cả gia đình quây quần, trang trọng dâng hộp lúa mạch bơ lên bàn thờ. Đó là khoảnh khắc mà sự sung túc trở thành sự giàu có của tâm hồn. Dù đi đâu xa, trong sâu thẳm trái tim của mỗi người con Tây Tạng, gia đình luôn là trọng tâm, là bến neo đậu vững chắc nhất mỗi khi Losar về.
• Múa Cham Dance: Cham Dance lại mang cảm giác mạnh mẽ về năng lượng và sự bí ẩn. Khi các lạt ma bước ra với những chiếc mặt nạ khổng lồ, trang phục lộng lẫy, ta sẽ thấy ngay trước mắt một cuộc chiến vĩ đại giữa ánh sáng và bóng tối. Cham Dance tựa một lời tuyên bố chắc chắn về chiến thắng của Phật pháp đối với mọi thế lực tà ác.
• Treo cờ cầu an Lungta: Nghi thức treo cờ Lungta vào ngày thứ ba Losar luôn là hình ảnh tráng lệ nhất mỗi khi nhắc đến Losar Tây Tạng. Nhìn hàng ngàn lá cờ ngũ sắc rực rỡ bám trên các sườn núi cao , du khách sẽ cảm nhận được sự giao tiếp sâu sắc giữa con người và thiên nhiên. Gió không chỉ là gió, nó là ngựa gió thiêng liêng, mang theo những lời cầu nguyện chân thành của người dân đi đến khắp vũ trụ.
• Lễ hội đèn bơ (Chotrul Duchen): Và cuối cùng, Chotrul Duchen là sự kết thúc đầy rực rỡ.Khi hàng ngàn đèn bơ thắp sáng cả một tu viện, mọi trí tuệ cùng lòng từ bi đều được hội tụ tại một điểm. Lễ hội tượng trưng cho ánh sáng niềm tin không bao giờ tắt của người Tạng, kết thúc hành trình Losar bằng một lời hứa về sự giác ngộ.

Người Tây Tạng thường ăn gì vào dịp Tết Losar?

Ẩm thực Tây Tạng trong dịp Tết Losar được xem như cầu nối đến sự may mắn, thịnh vượng, đoàn viên. Mỗi món ăn đều gợi một ý nghĩa tâm linh – văn hóa sâu sắc.

• Súp Guthuk: Món súp mì đặc biệt được dùng trong đêm Giao thừa không chỉ là bữa ăn cuối năm mà còn là một trò chơi bói toán vui nhộn. Bên trong mỗi bát súp sẽ được giấu những vật phẩm bí ẩn như than, ớt, đồng xu. Bất kỳ ai nhận được vật phẩm nào sẽ là lời tiên tri hài hước về tính cách hoặc vận may của người đó trong năm mới.
• Chemar (Lúa mạch bơ): Chemar là một chiếc hộp gỗ hai ngăn chứa đầy lúa mạch rang và bột lúa mạch (tsampa), được trang trí bằng bơ màu sắc rực rỡ. Chemar được đặt trên bàn thờ vào ngày đầu tiên của Losar, tượng trưng cho sự thịnh vượng, mùa màng bội thu. Mọi người sẽ nhúm một ít và tung lên trời để cầu chúc, sau đó tự nếm thử.
• Khapse (Bánh rán truyền thống): Đây là loại bánh quy chiên giòn, được làm với nhiều hình dạng tinh xảo khác nhau. Khapse được chuẩn bị từ trước, xếp thành những chồng cao tại nhà. Món ăn là biểu tượng mạnh mẽ của sự dư dả, sung túc của gia đình trong năm mới.
• Dre-si (Cơm ngọt may mắn): Dre-si là món cơm ngọt truyền thống, thường được nấu từ gạo cùng với bơ, đường và các loại quả khô như nho khô, chà là. Món ăn với hương vị ngọt ngào, màu sắc tươi sáng tượng trưng cho một khởi đầu hạnh phúc, ngọt ngào.

Tết Losar – Hành trình khắc nghiệt, trải nghiệm vô giá

Tết Losar là lời hứa về một khởi đầu mới, chỉ còn hy vọng và ánh sáng tâm linh xua tan mọi bóng tối, để lại một di sản văn hóa không thể phai mờ trên “Nóc nhà thế giới”. Nếu bạn đang tìm kiếm một chuyến đi chạm đến linh hồn, đến Tây Tạng vào dịp Tết Dương lịch sắp tới chính là lựa chọn tuyệt vời.

Chuyến đi có thể khắc nghiệt hơn các tháng du lịch khác khi bạn phải đối mặt với cái lạnh của mùa đông cao nguyên cùng sự phức tạp của giấy phép mùa lễ. Nhưng chính sự khắc nghiệt đó mới làm nên khoảnh khắc vô giá khi bạn đứng giữa tu viện, chứng kiến xua đuổi tà ma, cảm nhận sự thanh tẩy tuyệt đối. 

Thấu hiểu tâm tư của mỗi khách hàng, chúng tôi – công ty du lịch Tầm Nhìn Việt với 18 năm kinh nghiệm sẵn sàng đồng hành cùng bạn trên mọi nẻo đường Tây Tạng. Chỉ cần bạn tâm sự, chúng tôi sẵn sàng lắng nghe! Tầm Nhìn Việt không chỉ cam kết sự an toàn cùng dịch vụ trọn gói, chúng tôi còn là các chuyên gia trong lĩnh vực thiết kế riêng các tour du lịch Tây Tạng theo nhu cầu khách hàng. Liên hệ với chúng tôi nếu bạn cần tư vấn!